دوازدهمین نشست ماهیانه مقاله خوانی حکمت و تاریخ پزشکی به صورت حضوری و مجازی در روز چهارشنبه 26/6/1404، از ساعت 13 تا 14:30 در تالار جرجانی دانشکده طب ایرانی برگزار شد. در این جلسه اعضای هیئت علمی دانشجویان و دانش‌آموختگان تاریخ پزشکی، فلسفه، طب و داروسازی سنتی و سایر علاقمندان حضور داشتند.

در این نشست مقاله ای با عنوان "Avicenna’s Naturalized Epistemology and Scientific Method" به قلم Jon Mcginnis توسط خانم شهربانو اسدی ، دانش اموخته کارشناسی ارشد تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران ارائه شد. این مقاله در کتاب ” “The Unity of Science in the Arabic Tradition در صفحات 129-152 منتشر شده است. در ابتدای نشست دکتر حامد آرضائی، مدیر هسته پژوهشی حکمت طبیعی و عضو هیئت علمی گروه تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران، به روش شناسی ابن‌سینا که موضوع مرتبط با مقاله بود، اشاره داشتند. لازم به ذکر است از نشست های پیشین، دو نشست با مقالاتی با عناوین “Avicenna on Medical Practice, Epistemology, and the Physiology of the Inner Senses”  به قلم Peter Pormann  توسط دکتر روح الله فدائی در تاریخ 23/3/1403 و “Avicenna and Galen, Philosophy and Medicine: Contextualising Discussions of Medical Experience in Medieval Islamic Physicians and Philosophers”  به قلم Kamran Karimullah  توسط آقای افشین اسدی در تاریخ 1/12/ 1403 ارائه شده‌اند که در همین حوزه و مرتبط با روش شناسی می باشند.

نویسنده مقاله با بررسی دقیق برهان کتاب شفاء ابن سینا و مقایسه برهان آن با برهان ارسطو به  توضیح  معرفت برهانی و نگرش تجربی ابن سینا به چگونگی دستیابی به اصول اولیه علم پرداخته است. همچنین با اشاره به این که محققان، بیشتر به بررسی آثار روانشناسی ابن سینا پرداخته اند؛ تصمیم به مطالعه دقیق برهان کتاب شفاء گرفته است تا به افزایش درک از نظریه شناخت ابن سینا نائل شود. او در سراسر مقاله گاهی به توضیح مطالب کتاب و گاهی به تکمیل آنها می پردازد.

معرفت شناسی طبیعی شده، معرفت شناسی سنتی، رویکرد طبیعت گرایانه به معرفت شناسی را تعریف می کند. اشاره به شرایط مقدمات برهان از نظر ارسطو و مقایسه آن با شرایطی که ابن سینا ارائه داده است، می کند. از نظر ارسطو باید مقدمات برهان شرایط 1-صادق 2- اولیه 3- بی واسطه 4- شناخته شده تر 5- مقدم بر 6- تبیین علی نتیجه، را برآورده کنند؛ در حالی که  شرط یقین اصلی ترین شرط از نظر ابن سینا است و شرط صادق و تبیین علی نتیجه ارسطو ذیل شرط یقین ابن سینا هستند.

از نظر ابن سینا معرفت برهانی با توجه به برهان مورد استفاده به دو نوع تقسیم می شود. (برهان دلیل چرایی و برهان دلیل). اصلی ترین برهان، همان برهان دلیل چرایی است که دارای رابطه علی و ضروری است.

از نظر ابن سینا کسب اصول اولیه علم از طریق دریافت محسوسات و تبدیل آنها به معقولات می باشد که طی فرایندی که شامل  انتزاع و استقرا و تحلیل و عقل فعال است، صورت می‌گیرد.

ابن سینا معتقد است که ابزارها و روش های علمی عمدتا ابزارهای منطقی هستند، ولی منطق به عنوان ابزاری برای بازسازی عقلانی یا منطقی جهان که صرفا با دانش پیشینی، شاید آمیخته با داده های حسی، آغاز می شود، تصور نمی شود. همچنین او معتقد است که چگونگی کسب اصول اولیه علم به حوزه روانشناسی مربوط است. ولی بحث در مورد روش ها و ابزارهای مورد استفاده در دستیابی به معرفت برهانی به موضوع کتاب البرهان تعلق دارد.

در پایان جلسه آقای دکتر آرضائی اشاره به قیاس اقترانی داشتند که نوآوری ابن‌سینا در روش شناسی علمی است. این که تا زمان حال همچنان مطالعه بر روش شناسی علمی از جمله روش شناسی علمی ابن سینا توسط محققان ادامه دارد و همچنین آقای جان مک گینس هم با یکی از محققان ایرانی بر روی تعدادی از مقالات ابن سینا در حال مطالعه و بررسی هستند. و در ادامه به سوالات حاضرین در جلسه پاسخ داده شد.