خانم دانیل ژاکار استاد تاریخ علم در قرون وسطی در مدرسه عالی مطالعات (سوربون، پاریس) است. آثار منتشر شده وی شامل پزشکی عربی و غرب قرون وسطی (1990)، پزشکی قرون وسطی در چارچوب پاریس (1997)، و حماسه علم عربی (2005) می‌باشد. وی عضو فرهنگستان علوم اروپا و از اعضای پیوسته آکادمی قرون وسطی آمریکا است.سبک کاری ایشان این طور است که معمولا مطالب را به حالت دشوار در نگارش بیان می کنند و متخصص در متون لاتینی هستند. ادویه مفرده ابالصلت در سال 2004 با مقدمه خانم ژاکار به لاتین منتشر شد و در سال 2010 به انگلیسی انتشار یافت. در‌این مقاله ایشان ابتدا دو گرایش عمده در فارماکولوژی دوره اسلامی را نام می‌برند و سپس نظر مانفرد اولمان را بیان کرده و در ادامه با بررسی دو شاخص در هر گرایش به نقد نظر اولمان می‌پردازند.

مباحث اصلی نشست

* معرفی ابالصلت و کتاب الادویه المفرده ایشان

* دلایل انتخاب بررسی این کتاب توسط نویسنده مقاله.

1. این اثر توسط نویسنده‌ای از اندلس نوشته شده است.

2. نمایانگر یکی از گرایش‌های اصلی فارماکولوژی عربی، به ویژه در جهان اسلام غربی است.

3. اخیراً نسخه انتقادی این اثر همراه با ترجمه‌های قرون وسطایی به لاتین و کاتالان منتشر شده است.

* معرفی کتاب دوم قانون ابن سینا و روش ایشان در شناخت قدرتهای دارویی

 ابن سینا اظهار می‌دارد که قدرت‌های دارویی به دو روش شناخته می‌شوند: از طریق استدلال و از طریق آزمایش حتی اگر در روزهای اولیه حرفه پزشکی، این ویژگی‌ها از طریق مشاهده کشف شده باشند، پزشک متبحر می‌تواند از طریق دانش کتابی و استدلال، از کیفیت‌های هر ماده استنباط کند که چه تغییر کیفی‌ای می‌تواند ایجاد کند.

اما قدرت‌هایی که تنها از طریق آزمایش شناخته می‌شوند، از کیفیت‌ها یا ظاهر مواد دارویی به‌دست نمی‌آیند. بلکه این قدرت‌ها از «شکل کلی» یا ماده‌ی کامل آن‌ها ناشی می‌شوند و عملکردشان تنها از طریق آزمایش آشکار می‌شود.

ابن سینا توضیح می‌دهد که اثر هر ترکیب دارویی ناشی از اجزای ساده آن یا از «شکل کلی» ترکیب است. همان‌طور که داروهای ساده از کیفیت‌ها یا «شکل کلی» خود تأثیر می‌گذارند، یک ترکیب نیز نمی‌تواند تنها به عنوان حاصل تعاملات کیفی اجزای خود در نظر گرفته شود. بلکه ترکیب خود نیز «شکل کلی» خاص خود را دارد که تنها از طریق تجربه قابل درک است.

* بیان نظر مانفرد اولمان و نقد نظر ایشان

خانم ژاکار بیان می‌کنند که:"با وجود احترام بالایی که برای مانفرد اولمان، به عنوان یک عرب‌شناس برجسته قائل هستم، نمی‌توانم با این قضاوت سخت‌گیرانه موافق باشم. درست است که بسیاری از آثار داروسازی اسلامی به نظر تکراری می‌رسند و درست است که دیوسکوریدس و جالینوس بنیان فارماکولوژی و داروسازی علمی را در جهان اسلام گذاشتند. اما این به معنای بی‌ارزشی این آثار نیست.

این واقعیت که نویسندگان بسیاری در این حوزه فعال بودند، کم اهمیت نیست. حداقل می‌توان گفت که علاقه فراوانی به این موضوع وجود داشته است. مطالعه دقیق نشان می‌دهد که در چارچوبی که ممکن است تکراری و غیرنوآورانه به نظر برسد، تفاوت‌های مهمی بین نویسندگان مختلف وجود دارد. آثار دارویی و فارماکولوژیکی اسلامی نشان‌دهنده تقاطع فرهنگ‌ها هستند، که ردپای آن‌ها در واژگان بسیار غنی، پیچیده و چندزبانه حفظ شده است".

در‌ادامه آقای دکتر صدر به معرفی بیشتر خانم ژاکار پرداختند که مواردی در گزارش ذکر شد. همچنین آقای دکتر دادمهر در‌ رابطه با عنوان مقاله مطلبی فرمودند که بجا بود و آن اینکه عنوان یک مقاله تا‌حدودی باید گویای محتوای آن باشد و عنوان این مقاله چندان مناسب به نظر نمی‌رسد و تناسب چندانی بین عنوان ومحتوا به چشم نمی‌خورد و البته شاید ناشی از ترجمه نادرست باشد.

نتایج و دستاوردهای نشست

فارماکولوژی اسلامی در قرون وسطی، با تمامی پیچیدگی‌ها و تنوع‌هایش، در زمینه نظریه‌ها و مواد دارویی، تأثیرات عمیقی بر علم داروسازی و پزشکی غربی گذاشت. آثار بزرگان این عرصه همچون ابوالصلت و ابن سینا، مفاهیم جدیدی را معرفی کردند که در ادامه در دنیای علم پزشکی به‌طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت. این پیشرفت‌ها و تطورات، نه‌تنها بر فارماکولوژی بلکه بر بسیاری از جنبه‌های دیگر علم پزشکی در اروپا تأثیر‌ گذاشت و به تحولات بزرگ در تاریخ علم منجر شد.

در نهایت با توجه به این مقاله باید بگوییم که مطالبی که خانم ژاکار در مقاله ارائه کرده اند و مقایسه ای که انجام داده اند و دلایلی که بیان کرده اند برای اثبات اینکه کتاب‌های فارماکولوژی صرفا کپی برداری نیستند و هریک در خود نوآوریهایی دارند که به مرور زمان پیشرفت داشته‌اند و درخور توجهند و جا‌ دارد تحقیقاتی در‌ این زمینه انجام‌گیرد.